Kadınların Yükselişi: Teodora'dan Hürrem'e

The Ascent Of Woman yani Kadınların Yükselişi belgeselini Netflix'te görüp izlemeye başladım. Dört bölümden oluşuyor ve uygarlık tarihimiz boyunca farklı coğrafyalardaki kadınların yaşamları, mücadeleleri, yok sayılmaları işleniyor.

İlk bölümün ismi "Medeniyet". Tarihçi Amanda Foreman'ı ekranda görüyoruz. Uçsuz bucaksız bir bozkırda bir araba ilerliyor. Yol kenarlarında Torku'nun ektiği ağaçlara benzeyen ağaçlar var. Aman Allah'ım ne kadar da Konya'ya benziyor derken burasının Konya olduğunu anlıyorum. İlk yer Çatalhöyük. Medeniyetin başladığı yerlerden birisi. Amanda anlatıyor, soruyor ve cevaplar alıyor. Burada yaşayan kadınların ellerine Ana Tanrıça'nın fotoğrafı veriliyor. Kadınlar bir şeyler söylüyorlar. Yöre halkını bilmekten kaynaklı galiba inandırıcı gelmiyor kadınların sözleri ama onun dışında bir sıkıntı da göremiyorum.

Diğer bölümlerin ismi ise Ayrılma, Güç ve Devrim. Amanda, Güç bölümünde yine Türkiye'ye geliyor. Bu sefer mekan İstanbul. 6.yy'da Doğu Roma'nın başkenti, Hristiyanlığın doğudaki kalesi Kostantinopolis'teyiz. Bu dönemde kadınların hakları kısıtlanmış ve mevkileri ellerinden alınmış. Çünkü erken Hristiyanlık'ta Aziz Jerome'nin de dediği gibi "Kadın bütün kötülüklerin anası." olarak görülüyor. Kadınlar iyi ve çoğunlukla kötü diye ikiye ayrılıyor. Yani ya Havva'sınız ya da tanrıyı doğuran Meryem. İşte böyle bir dönemde Teodora ortaya çıkıyor. Babası bir ayı oynatıcısı. O yüzden Teodora'nın hayatı hipodromda geçiyor. Büyüyünce de kimilerine göre şarkıcı kimilerine göre aktris kimilerine göre de hayat kadını oluyor. Rivayetler çeşitli ama kesin olan şey Teodora'nın Meryem olmadığı. O bir Havva.

Teodora, Justinianus'a sunuluyor. Soylular ve aktrislerin evlenemeyeceği ile ilgili bir yasa var o yasa 527'de değiştiriliyor. Justinianus ile Teodora evleniyor. Justinianus imparator olunca Teodora imparatoriçe oluveriyor. Fahişeden imparatoriçeye diyebiliriz.

Justinianus Roma hukukunun modernleşmesini istiyor ve ortaya Codex çıkıyor. Codex'de kadınlarla ilgili kısımlarda ise Teodora'nın etkileri görülüyor. Teodora kadınların boşanma haklarının olması, çocukların velayeti ve hayat kadınlarını ile ilgili pek çok şeyin Codex'e girmesini sağlıyor. Belki kendisi de bir fahişe olduğu için küçük kızların toplanıp genel eve götürülmesini yasaklatıyor. İmparator hastayken o devlet işlerini yönetiyor ve isyan sırasında kaçıp gitmek isteyen kocasının direnmesini sağlıyor.

Tam burada Küçük Ayasofya'dan bahsediyor Amanda. Teodora'nın yaptırdığı bir yer. Ayasofya'ya çok yakın. Hipodromun hemen orada. Yapının içinde "Her yerde hazır ve nazır olan, uyku nedir bilmez imparatoriçemizin hükümranlğını korusun ve Tanrı'nın taçlandırdığı zihni imanla dolu, sürekli muhtaçlara yardım etmek için didinip duran Teodora'nın gücüne güç katsın." yazıyor. Gidip gördüm Küçük Ayasofya'yı. Küçük bir cami artık. Taşlarına dokundum. Teodora'yı öven yazıyı gördüm. Girişteki tanıtım yazısında Teodara'nın adı geçiyor hepsi o kadar. Günahkar Havva'dan kutsal Meryem'e dönüşen Teodara'yı orada bırakıp Ayasofya'ya doğru yürüyorum.

Ayasofya'nın hemen yanında Hürrem Sultan Hamamı beni karşılıyor. Bu ne hoş tesadüf efendim deyip kabul ediyorum. İki farklı yüzyılda yaşamış ve perde arkasından ülke yönetmiş bu iki kadının yaptırdığı bu iki eserin birbirine çok yakın oluşuna neşeleniyorum.

Belgeselde elbette Roxelana'dan yani Hürrem'den bahsediyor Amanda. Neden hamam yaptırmış ki diye düşünürken öğreniyoruz kocalar ve babaların giremediği bu korunaklı yerlerde kadınlar sosyalleşiyormuş. 1558'de ölüyor Hürrem ve ardında Osmanlı'da Kadınlar Saltanatı adı verilen bir dönem bırakıyor.

Belgeselde birçok isim ve coğrafya var ben kendime yakın isimleri seçtim ve hikayeleri birbirine bağlayarak izlerini sürdüm. Hala siyasette aktif değilken, oy hakkı kazanalı şurada çok az zaman olmuşken bana bu iz sürmek iyi geldi belki iz sürmek isteyenleriniz olur diye bu yazıyı buraya bırakıyorum.

Kadınların Yükselişi belgeseli, teodora ve justinianus, codex ve teodora